15 علائم کمبود پروتئین که حتما باید بدانید! ( راهنمای کامل )
اگر سری مقالات رژیم پروتئین رو در زیبیتو دنبال کرده باشید، قطعا اطلاع دارین که توی مقاله قبل راجع به نشانه ها و علائم مصرف بیش از حد پروتئین صحبت کردیم. امروز قصد داریم تا در مورد نشانه ها و علائم کمبود پروتئین هم صحبت کنیم. مطالعه این مقاله برای افرادی که پروتئین کمی دریافت میکنن ( به خصوص گیاهخوارها ) میتونه مفید باشه.
این مقاله برای چه افرادی مفید است؟
- برای افرادی که پروتئین کمی مصرف میکنن اما از عوارض و خطرات این موضوع مطلع نیستن.
- برای افرادی که سری مقالات دنیای رژیم پروتئین رو مطالعه میکنن و قصد دارن در مورد کمبود پروتئین و عوارض اون اطلاعات کسب کنن.
- برای افرادی که در این زمینه در حال تحقیق و بررسی هستن.
فهرست موضوعی این مطلب
- شایع ترین علائم کمبود پروتئین
- کمبود پروتئین و آمار عجیب آن
- آزمایش کمبود پروتئین
- نشانه ها و علائم کمبود پروتئین
- برای کمبود پروتئین چه بخوریم؟
- قرص و دارو برای کمبود پروتئین
- کمبود پروتئین در کودکان
- جمع بندی
شایع ترین علائم کمبود پروتئین
شایع ترین علائم کمبود پروتئین به اختلال در عملکرد و ساختار اونها برمیگرده. بدن ما برای اینکه فعالیت منظم و درست خودش رو حفظ کنه به این درشت مولکولها نیاز داره. پروتئین ها از اسید آینه ها تشکیل میشن که یکی از وظایف اونها ریکاوری و بازسازی سلولها و عضلات بدن هست.
شاید جالب باشه اگر بدونید ماهیچه ها، پوست، استخوان ها و سایر قسمت های بدن انسان حاوی مقادیر قابل توجهی پروتئین هستن. علاوه بر این، انواع مختلف آنزیم ها، هورمون ها و آنتی بادی ها هم از جنس پروتیئن هستن.
بدن ما زمانی میتونه به درستی فعالیت کنه که تک تک سلولهای ما کار خودشون رو درست انجام بدن. بدن ما حدودا از 100 تریلیون سلول تشکیل شده. هر کدوم از این سلولها هم دارای هزاران پروتئین مختلف هست. اینجاست که اهمیت پروتئین ها که در واقع زنجیره های طولانی اسید های آمینه هستن، برای ما کاملا مشخص میشه. حیات ما به وجود پروتئین ها گره خورده. اما این پایان وظایف و اهمیت پروتئین ها نیست.
یکی دیگه از وظایف پروتئین ها منتقل کردن پیام های عصبی هستش. شاید براتون جالب باشه اگر بدونید، هموگولوبین که در واقع حمل کننده اکسیژن در خون هست به نوعی خودش یک پروتئینه. نکته ای که در مورد پروتئین ها همیشه باید گوشه ذهنتون باشه، تفاوت اون ها با کربوهیدرات ها و چربی هاست. بر خلاف این دو مورد، پروتئین ها توی بدن ما ذخیره نمیشن. این یعنی هر انسانی برای حفظ سلامتی بدن خودش باید همیشه توی برنامه غذاییش پروتئین ها رو قرار بده.
کمبود پروتئین و آمار عجیب آن
اگر در مورد آمار کمبود پروتئین تحقیق کرده باشید به اعداد عجیبی برمیخورید که جای تاسف هم داره. در جهان تخمین زده شده که در حدود یک میلیارد نفر از کمبود پروتئین رنج میبرن. این عدد خیلی جای فکر داره. این یعنی یک هفتم مردم جهان دچار این مشکل هستن.
30% از این یک میلیارد نفری که با کمبود پروتئین دست و پنجه نرم میکنن هم کودک هستن. اگر بخوایم از نظر جغرافیایی این موضوع رو بررسی کنیم، میشه گفت این جمعیت بیشتر توی جنوب آسیا و البته آفریقای مرکزی سکونت دارن. ممکنه تصور کنید که این موضوع فقط به همینجا ختم میشه اما اینطور نیست.
بخشی از افرادی که دچار کمبود پروتئین هستن اتفاقا توی کشورهای در حال توسعه یا توسعه یافته زندگی میکنن. افرادی که از نظر سنی کهنسال به حساب میان، افرادی که رژیم غذایی مناسبی ندارن و بیمارهایی که توی بیمارستان ها بستری هستن هم جزو دسته ی افراد نزدیک به فقر پروتئین به حساب میان.
خیلی از افراد در مورد اسم بیماری کمبود پروتئین یا فقر پروتئین میپرسن که در جواب باید بگیم، بدترین نمونه این بیماری به نام کواشیرکور شناخته میشه. کواشیکور بین کودکانی که در کشورهای فقیر و در حال توسعه هستن رواج بیشتری داره.
آزمایش کمبود پروتئین
توی ایران خیلی از افراد به خاطر دلایل مختلف دچار کمبود پروتئین هستن. این موضوع در حالیه که ممکنه خودشون هم از این ماجرا مطلع نباشن و در دراز مدت علائم اون رو مشاهده کنن. در مورد نشانه ها و علائم کمبود پروتئین در بخش های بعدی به صورت کامل صحبت میکنیم. اما اینجا صحبت ما دادن یک آزمایش برای مشخص شدن وضعیت بدن هست. اگر هر 6 ماه آژمایش چکاب کامل بدن رو انجام بدین، میتونید همیشه از بابت سلامت بدنتون آسوده خاطر باشید.
حتما بخوانید » علائم مصرف بیش از حد پروتئین که باید بدانید!
نشانه ها و علائم کمبود پروتئین
تا اینجا اطلاعات مفید و کاملی در مورد کمبود پروتئین در اختیار شما قرار داده شد. توی این بخش قصد داریم تا به صورت کامل شایع ترین علائم کمبود پروتئین رو بررسی کنیم. با زیبیتو همراه باشید.
1. کبد چرب از علائم و نشانه های کمبود پروتئین
اولین مورد از علائم کمبود پروتئین به وجود اومدن کبد چرب هست. این مشکل معمولا بین افرادی که بیش از اندازه الکل مصرف میکنن و یا افرادی که برنامه غذایی درستی ندارن به وجود میاد. اگر کبد چرب تحت درمان قرار نگیره میتونه در نهایت مشکلات خیلی جدی رو برای افراد ایجاد کنه.مشکلاتی مثل یماری کبد چرب، التهاب کبد، زخمی شدن کبد یا سیروز کبدی و در نهایت از دست دادن کبد که قطعا هیچ کس دوست نداره باهاشون مواجه بشه.
با توجه به بررسی ها، مشخص شده کمبود پروتئین میتونه یکی از عوامل کبد چرب باشه. دلیل این موضوع هنوز مشخص نیست اما تحقیقات نشون داده که اختلال در سنتز پروتئین های انتقال چربی، که با نام لیپوپروتئین ها شناخته میشن، احتمالا در ایجاد این بیماری نقش دارن.
حتما بخوانید » رژیم کتوژنیک و کبد چرب با هم ارتباط دارند؟
2. کمبود پروتئین و ورم کردن
مورد دوم از علائم کمبود پروتئین یا کواشیورکور ورم کردن هست. با توجه به تحقیقات مشخص شده که این بیماری به دلیل مقدار کم آلبومین سرم انسان ایجاد میشه. یكی از كاركردهای اصلی آلبومین حفظ فشار تورمی (نیرویی كه مایعات رو در گردش خون جذب میکنه) هستش.
پروتئین با نگه داشتن نمک و آب در رگ های خونی از تجمع مایعات در بافت ها، به ویژه در پا و مچ پا نقش جلوگیری میکنه. اما زمانی که پروتئین کافی وارد بدن نشه، مایعات به بافت های اطراف منتقل و در نهایت تورم در پاها و قسمت تحتانی بدن به وجود میاد.
3. از دست دادن حجم عضلات ؛ علائم کمبود پروتئین
مورد سوم از علائم و نشانه های کمبود پروتئین رو به از دست دادن حجم عضلات بدن اختصاص دادیم. ارتباط عضلات بدن با پروتئین دریافتی یک ارتباط کاملا مستقیم هست. هرچقدر که پروتئین بیشتری وارد بدن شه، شرایط برای حجیم تر شدن بافت عضلانی بیشتر میشه.
در مقابل هم اگر بدن با فقر پروتئین روبه رو بشه و مقدار پروتئین مورد نیاز رو از طریق مواد غذایی جذب نکنه، در نهایت مجبوره به سراغ بافت های عضلانی برای تامین این نیاز بره. به همین خاطر هست که افراد در سنین بالا معمولا لاغر میشن و لافت عضلاتشون تحلیل میره. با بالا رفتن بیشتر سن نیاز به مصرف پروتئین ها برای بدن بیشتر میشه. با توجه به این توضیحات اگر در مورد از بین رفتن حجم عضلات بدنتون حساس هستید، همیشه به میزان مصرف پروتئین در برنامه غذاییتون دقت کنید.
حتما بخوانید » بهترین نوع پروتئین ها برای کاهش وزن
4. خطر پوکی استخوان
در کنار بافت های عضلانی، استخوان ها هم در در معرض خطر پوکی استخوان قرار میگیرن. به همون نسبتی که میزان مصرف پروتئین در برنامه غذایی کم میشه، خطر پوکی استخوان افزایش پیدا میکنه. یادتون باشه پروتئین در کنار ویتامین D و کلسیم یکی اصلی ترین عوامل تقویت استخوان ها و جلوگیری از پوکی استخوان ها هستن.
همه افراد به خصوص خانم ها برای جلوگیری از بروز این مشکل در سنین بالا باید از برنامه غذایی استفاده کنن که پروتئین ، ویتامین دی و کلسیم رو وارد بدن کنه. استفاده از مکمل های غذایی هم میتونه برای رفع این مشکل مفید باشه.
5. ریزش مو از علائم کمبود پروتئین
یکی از مواد تشکیل دهنده ساختار مو ، پروتئین ها هستن. با توجه به این موضوع ریزش مو یکی از علائم کمبود پروتئین هست. اگر شما با دست کردن توی موهاتون و کشیدن اونها احساس میکنید که ریزش موهاتون بیشتر شده، بهتره به عنوان یکی از عوامل موثر، مقدار پروتئین دریافتی در طول روز رو بررسی کنید.
بدن ما سیستم اولویت بندی قدرتمندی داره. یادتون باشه برای بدن همیشه موارد حیاتی اولویت بیشتری دارن. بنابراین وقتی میزان پروتئین ورودی بدن پایین هست، بدن سعی میکنه اون رو برای موارد مهمتر خرج کنه. این میشه که موها به حالت استراحت در میان و پروتئین بهشون نمیرسه. در نهایت هم ریزش مو اتفاق میوفته. برای اینکه خیالتون از این بابت راحت باشه، در طول روز 2 تا 3 وعده غذاهایی پروتئینی مصرف کنید.
حتما بخوانید » ریزش مو در رژیم کتوژنیک ؛ علت ، روش جلوگیری و درمان
6. توقف رشد کودکان ، نشانه کمبود پروتئین
کودکانی که در سن رشد هستن، باید از همه مواد غذایی موجود در هرم غذایی به اندازه کافی و درست استفاده کنن. در غیر این صورت رشد بدن با مشکل مواجه میشه. یکی از این مواد بسیار مهم برای رشد پروتئین ها هست. در نتیجه میشه گفت یکی از علائم کمبود پروتئین هم متوقف شدن رشد در کودکان هستش.
7. افزایش اشتها و کالری دریافتی و در نهایت افزایش وزن
ممکنه با دیدن این مورد تعجب کنید و با خودتون بگید : « مگه از دست دادن اشتها یکی از علائم کمبود شدید پروتئین نیست ؟ ». حق با شماست اما در مواردی هم برعکس این اتفاق میوفته. وقتی مقدار پروتئین دریافتی بدن کاهش پیدا می کنه، بدن سعی میکنه با بالا بردن اشتها دوباره ذخایر پروتئین رو به حالت طبیعی برگردونه.
با این کار بدن شما رو به سمت خوردن غذاهای پروتئینی هدایت میکنه. تا اینجای داستان مشکلی ایجاد نمیشه. مشکل در واقع از زمانی ایجاد میشه که برای تامین پروتئین مورد نیاز، از غذاهایی استفاده بشه که کالری بالایی دارن. خوردن این غذاها در نهایت باعث افزایش وزن میشه.
برعکس این موضوع دقیقا همون اتفاقیه که باعث لاغر کنندگی رژیم پروتئین میشه. اگر مقالات مربوط به رژیم پروتئین رو مطالعه کرده باشید، قطعا میدونید که با بیشتر خوردن پروتئین احساس سیری به بدن القا پیدا میکنه. در نتیجه فرد کمتر میل به خوردن غذا پیدا میکنه.
از طرفی در نبود کربوهیدرات در رژیم های پر پروتئین، بدن به سراغ منبع دیگه برای تامین انرژی مورد نیازش میگرده. این منبع چربی های زائد هستن. این میشه که چربی های زائد بدن از بین میرن و در عوض پروتئین دریافتی باعث رشد عضلات بدن میشه. البته نباید ورزش کردن رو در کنار این رژیم ها فراموش کنید.
حتما بخوانید » بهترین موقع خوردن قرص متفورمین برای لاغری چه زمانی است؟
8. افزایش شدت عفونت ها در بدن با کمبود پروتئین
افزایش پیدا کردن عفونت در بدن، در نهایت باعث میشه که به این برسیم که یکی از علائم کمبود پروتئین در بدن، افت سیستم ایمنی بدن هستش. در مورد تاثیر مصرف پروتئین روی سیستم ایمنی بدن تحقیقات زیادی انجام شده. با توجه به نتایج این تحقیقات، مشخص شده برنامه های غذایی که تنها ۲ درصد پروتئین دارن، باعث افزایش ابتلای افراد به بیماری هایی مانند آنفولانزا میشن.
در عوض برنامه های غذایی که بیشتر از ۱۸ درصد مواد غذایی اونها از پروتئین تشکیل شده فرد رو تا حدود زیادی در مقابل این بیماری ایمن نگه میداره. . تاثیر کمبود پروتئین روی تضعیف سیستم ایمنی بدن، به صورت مستقیم هستش. این یعنی حتی کمبود خفیف پروتئین هم میتونه باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن بشه.
9. ضعف و گرسنگی از علائم کمبود پروتئین
اگر از افرادی که از رژیم های گیاهخواری استفاده میکنن، سوال بپرسید قطعا به شما میگن که بیشتر مواقع احساس گرسنگی میکنن. این مورد رو حتی افراد متخصص در زمینه تغذیه هم تایید میکنن. تری هوپو رومرو (نویسنده چندین کتاب پرفروش آشپزی) میگه : « در زمان هایی که از برنامه غذایی گیاهخواری پیروی میکردم، متوجه شدم در تمام روز احساس نارضایتی ( گرسنگی ) و بی انرژی بودن می کنم ».
افرادی که در طول روز از کربوهیدرات ها برای تامین انرژی بدنشون استفاده میکنن، علاوه بر این که دچار چاقی میشن، خیلی زود هم ممکنه انرژی خودشون رو از دست بدن. در مقابل افرادی که ورزش میکنن و یا فعالیت زیادی دارن، در صورتی که از پروتئین ها در برنامه غذایی خودشون استفاده کنن، احساس سیری و انرژی بیشتری در طول روز میکنن. دلیل این موضوع دیر هضم بودن پروتئین ها هستش.
حتما بخوانید » رژیم کتوژنیک چیست ؟
10. کاهش وزن
با توجه به تحقیقات مشخص شده که رژیم گیرندهایی که پروتئین دریافت اونها 30% از کل کالری مصرفی روزانشون هست، روزانه ۴۵۰ کالری کمتر دریافت می کنن و در طول مدت سه ماه مقدار قابل توجهی وزن کم میکنن. مصرف پروتئین در طول رژیم غذایی باعث آب شدن چربی ها نه با بالا بردن سوخت و ساز، بلکه با تقویت عضلات میشه.
همونطور که گفته شد برا هضم غذاهای سرشار از پروتئین مدت زمان بیشتری نیاز هست. در واقع بیرون رفتن این دسته از مواد غذایی از معده هم نسبت به مواد غذایی دیگه بیشتر زمان میبره و باعث میشه مدت زمان بیشتری احساس سیری کنید.
11. مشکلات پوست و ناخن
در مورد تاثیری که کمبود پروتئین روی ریزش مو میزاره صحبت کردیم. توی این بخش میخوایم در مورد یکی دیگه از علائم کمبود پروتئین یعنی مشکلات پوستی و ناخن صحبت کنیم. پوست و ناخن هم مثل مو تا حد زیادی از پروتئین ساخته شدن. شکننده شدن ناخن و از بین رفتن کیفیت پوست جزو نشانه های کمبود پروتئین میتونه باشه. اگر به فکر زیبایی خودتون هستین حتما باید ارزش زیادی برای دسته پروتئین ها در برنامه غذایی خودتون قائل باشید.
حتما بخوانید » 15 عوارض جانبی رژیم کتوژنیک که باید بدانید
12. خلق و خوی ناپایدار
یکی از علائم کمبود پروتئین، خلق و خوی ناپایدار هست. کمبود پروتئین با توجه به رژیم غذایی نامناسب میتونه باعث ایجاد نوسانات خلقی بشه. این یعنی شما در لحظه ممکنه خیلی سریع از کوره در برید. پروتئین ها مسئولیت تولید مواد شیمیایی به نام دوپامین و نوراپی نفرین در مغز هستن که باعث بهبود خلق و خو میشه. در صورتی که در برنامه غذایی روزانتون از منابع خوب پروتئین مثل ماهی، تخم مرغ، حبوبات استفاده کنید، ساختار شیمیایی مغز شما تقویت میشه.
13. همیشه و زود مریض میشوید
در مورد تاثیری که کمبود پروتئین روی تضعیف سیستم ایمنی بدن و روی بیشتر شدن عفونت های بدن میزاره، صحبت کردیم. اینکه یک فرد در برنامه غذایی خودش همیشه از مواد مغذی به اندازه کافی استفاده کنه خیلی مهمه. این یکی از لازمه های پایدار و قوی موندن سیستم ایمنی بدن هست.
با توجه به تحقیقات انجام شده مشخص شد که یکی از علائم کمبود پروتئین، پایین اومدن سطح سلول های T در بدن هست. سلوهای تی در واقع سلولهایی هستن که با میکروب ها مبارزه میکنن. با توجه به این موضوع کاملا طبیعی هست که سیستم دفاعی بدن دچار مشکل بشه. با این شرایط، بدن خیلی راحت در مقابل ویروس ها و باکتری ها تسلیم میشه.
حتما بخوانید » عوارض رژیم لو کرب
14. خواب ضعیف از جمله علائم کمبود پروتئین
مورد آخر از علائم کمبود پروتئین در بدن به اختلال خواب مرتبت هستش. مغز تمام هورمون های لازم برای خواب شبانه رو کنترل میکنه. اما کمبود پروتئین های لازم برای سالم نگه داشتن مغز میتونه باعث عدم تعادل هورمونی بشه و در نهایت خواب شما رو تحت تأثیر قرار بده.
علاوه بر این، بدن درد و ضعف عضلات که به خاطر کمبود پروتئین ایجاد میشه به صورت مستقیم روی اختلال خواب تاثیر میزاره. نتایج تحقیقات نشون داده تامین انرژی از طریق غذاهای پروتئینی در حین رژیم غذایی میتونه باعث بهبود خواب در بزرگسال هایی که دارای اضافه وزن هستن بشه.
15. کمبود پروتئین و پاهایی که ورم میکند
در مورد ورم کردن و احتباس آب صحبت کردیم. اگر دقت کرده باشید گفته شد که بیشتر آبی که جمع میشه در ناحیه پاها هستش. پروتئین ها به نگهداری آب و نمک در رگ های خونی کمک میکنن. بدون پروتئین کافی، این مایعات میتونن به بافت های اطراف نفوذ پیدا کنن.
در نتیجه ورم و پف کردگی پایین پاها ایجاد میشه که بسیار هم آزار دهندس. این حالت معمولا باعث کشیدگی و رنگ پریدگی پوست میشه به طوری که اگر با انگشت روی اون نقطه رو فشار بدین، تا مدتی جای انگشت روی پوست باقی میمونه.
برای کمبود پروتئین چه بخوریم؟
اگر با توجه به مواردی که توی بخش قبل در موردشون صحبت شد، احساس میکنید با کمبود پروتئین مواجه هستین، باید این کمبود رو جبران کنید. برای رفع این کمبود شما میتونید از منابع پروتئینی بیشتری توی وعده های غذایی خودتون استفاده کنید.
منابع پروتئینی بهتر هست که شامل پروتئین های حیوانی و گیاهی باشن. پروتئین های حیوانی به اصطلاح پروتئین های کامل گفته میشن. دلیل این موضوع اینه که هر 9 اسید آمینه اصلی رو دارن. اما پروتئین های گیاهی پروتئین های ناقص هستن و هر 9 مورد رو ندارن. البته به استثنا سویا که هر 9 مورد رو داره.
در کنار استفاده از پروتئین ها در مواد غذایی، میتونید از مکمل های پروتئین، مثل پروتئین وی استفاده کنید.
برای تامین پروتئین مورد نیاز بدن میتونید از مواد غذایی زیر استفاده کنید :
- گوشت قرمز
- گوشت سفید
- گوشت ماهی
- تن ماهی
- ماست یونانی
- سویا
- و …
حتما بخوانید » خارج شدن ار رژیم کتوژنیک چگونه است؟
قرص و دارو برای کمبود پروتئین
همونطور که توی بخش قبل توضیح داده شد مکمل های مختلفی برای رفع کمبود پروتئین وجود داره. به عنوان مثال پروتئین وی یکی از این مکمل ها هستش. در کنار مکمل های پودری، مکمل های قرصی مثل قرص آمینو هم میتونه این کمبود پروتئین رو جبران کنه. در صورتی که در کنار مصرف مکمل و قرص برای کمبود پروتئین، ورزش رو داشته باشید، عضلات بدن رشد میکنن.
جمع بندی
به عنوان جمع بندی باید بگیم استفاده از هر ماده غذایی که در هرم غذایی وجود داره برای بدن ضروری هست. اینکه ما یک لایف استایل و سبک زندگی درستی رو هدف قرار بدیم خیلی مهمه. ممکنه در حال حاضر اضافه وزن و یا کمبود وزن داشته باشید.
ممکنه نیاز باشه برای یک دوره از رژیم لاغری مناسب برای کاهش وزن و یا از مکمل و یا برنامه غذایی برای افزایش وزن و حجم عضلات استفاده کنید. همه چیز بستگی به شرایط بدنی شما داره. در هر صورت کارشناس های تناسب اندام زیبیتو به شما کمک میکنن که به هدف اصلی که رسیدن به تناسب اندام و زیبایی ظاهری هست برسید.
سری مقالات دنیای رژیم پروتئین را به ترتیب بخوانید »
- رژیم پروتئین چیست ؟ + رژیم پروتئین 14 روزه PDF
- رژیم پروتئین 14 روزه، 10 روزه و 4 روزه به همراه برنامه غذایی
- بهترین نوع پروتئین ها برای کاهش وزن و لاغری از نظر کارشناس
- رژیم پروتئین رایگان 7 روزه برای کاهش وزن
- عوارض جانبی رژیم پر پروتئین و مصرف زیاد پروتئین
- 8 نشانه و علامت مصرف بیش از حد پروتئین که باید بدانید!
- 15 علائم کمبود پروتئین که حتما باید بدانید! ( راهنمای کامل )
- مقایسه پروتئین حیوانی و گیاهی ؛ تفاوت، فواید و عوارض
- 51 مواد غذایی پروتئین دار برای بدنسازی و لاغری